Bestuurlijke hoofdlijnen

Bestuurlijke hoofdlijnen Begroting 2025

Met deze begroting zijn we begonnen aan de tweede helft van deze bestuursperiode. Daarin willen we impact blijven realiseren voor onze inwoners, met de doelen en ambities uit het bestuursakkoord als houvast. Er ligt een stevige basis om onze stad, wijken en dorpen verder te brengen met de resultaten en plannen tot nu toe. Zoals toegezegd aan uw raad ontvangt u separaat nog een hoofdlijnenoverzicht van de voortgang van het bestuursakkoord.

We bouwen onverminderd door op de resultaten uit de eerste helft van deze periode. In de Voorjaarsnota zijn keuzes gemaakt die hun uitwerking krijgen in deze begroting. Het vertrekpunt blijft ongewijzigd: onze financiële uitgangssituatie is goed, maar vanaf 2026 moeten we, door besluit­vorming en onzekerheid op nationaal niveau, rekening houden met nieuwe uitdagingen. We zetten ons solide financiële beleid door en nemen geen extra nieuw beleid op in deze begroting, zonder deze van dekking te voorzien. De dekking voor beleidsvoornemens zoeken we in bestaande budgetten (oud-voor-nieuw). Daarnaast bereiden we ons voor op eventuele ombuigingen voor de periode vanaf 2027. Zodat de gemeenteraad in staat is keuzes te maken als zich daadwerkelijk een structureel tekort voordoet. In lijn met een motie van uw raad, ontvangt u een separate discussienotitie over hoe we komen tot een aanpak voor wendbaar begroten. Los van eventuele ombuigingen willen we wendbaarder worden in de inzet van ons financiële middelen.

Stevig door op de ambities uit het bestuursakkoord

We werken stevig door op de koers die we hebben ingezet. Zo blijven we werken aan voldoende betaalbare woningen en binnenstedelijke verdichting. We liggen de afgelopen jaren op koers met onze woningbouwproductie. En voor nieuwe grote binnenstedelijke woningbouwlocaties – station oost, IKDB, Orthen d’n Herp, Stadsdelta – ronden we binnenkort de planvorming af. Waarbij we telkens in staat zijn om meer woningen in te passen dan we aanvankelijk dachten. Zonder in te boeten op de kwaliteit van de woon- en leefomgeving.

Dit is allesbehalve vanzelfsprekend. Om te zorgen dat de motor kan blijven draaien, reserveren we met deze begroting incidenteel 1 miljoen euro om nieuwe bouwlocaties voor te bereiden. Verder zetten we nieuwe stappen in onder andere de Bossche Stadsdelta, waar we met een sprong over de Dieze werken aan een nieuw stuk Brede Binnenstad. We haalden al veel rijksbijdragen binnen voor onze verstedelijkingsambities en hebben aanvullende uitvoeringsafspraken gemaakt met Rijk, provincie, regio en waterschappen in het kader van NOVEX Stedelijk Brabant. We zullen bij het rijk in ieder geval aandacht blijven vragen voor benodigde investeringen op bereikbaarheid. Met name als het gaat om de opwaardering van het station en de aanpak van de A2 tussen Deil en Vught. We willen dat onze gemeente bereikbaar blijft als we nieuwe woningen bijbouwen. Verder blijven de mobiliteitsaanpak voor de binnenstad en bereikbaarheid van de oostelijke gemeentedelen voor ons van belang.

Met het versnellen van de ambitie klimaatneutrale gemeente naar 2045, nemen we onze verantwoordelijkheid voor het tegengaan van klimaatverandering. De komende periode staan we voor een aantal belangrijke mijlpalen. Voor de Duurzame Polder ronden we het voorkeursalternatief af. Verder zetten we stappen op weg naar een collectief warmtenet en de oprichting van een publiek warmtebedrijf. Ondertussen gaan we door met het ontwikkelen en opschalen van maatregelen uit de Besparingsaanpak. De Klimaat Impact Analyse brengt scenario’s in beeld voor de volgende stappen op weg naar nul CO2-uitstoot in 2045. Met de Gebiedspaspoorten versterken we de klimaatbestendigheid van 's-Hertogenbosch en geven we een impuls aan de leefbaarheid van onze wijken, biodiversiteit en natuur. Verder zien we mogelijkheden om weer vaart te maken met het herstel van Sluis 0 en omgeving. Het Zuid-Willemspark kan dan op deze plek de invulling krijgen die het verdient en we kunnen de af- en doorvoer van water borgen. En dat is voor de veiligheid belangrijk.

De komende periode geven we uitvoering aan de plannen gericht op gelijke kansen en een sterke sociale basis. We willen dat iedereen mee kan doen in onze samenleving en het beste uit zichzelf kan halen. Veel is in de steigers gezet en in uitvoering, bijvoorbeeld met de Gelijke Kansen aanpak op talentontwikkeling en onze inzet op vroegsignalering, de aanpak van problematische schulden en het aan werk helpen van mensen die langer dan twee jaar in de bijstand zitten. Daar gaan we mee door. Het recente programma Samen Gezond zorgt ervoor dat we nog gerichter kunnen werken aan gelijke kansen op gezondheid en het verkleinen van gezondheids­verschillen. En we geven in deze begroting een impuls op de Lokale Inclusie Agenda. We streven ernaar dat alle inwoners zichzelf kunnen zijn, zich welkom voelen en dat iedereen meetelt en kan meedoen.

Met het programma sociale structuur werken we aan de beweging van ‘ik naar wij’. Een benadering die gericht is op het ondersteunen én benutten van initiatief in wijken en dorpen en het versterken van de kracht van de gemeenschap. We zien dat we in vergelijking met andere steden voorop lopen met deze benadering, door in de breedte in te zetten op verbinding en ontmoeting, door de kracht van sport, spelen, beweging in de openbare ruimte, erfgoed en cultuur, verenigingsleven en vrijwilligerswerk. Bovendien maken we met deze begroting geld vrij voor investeringen in onze wijkaccommodaties en buurthuizen. Zo faciliteren we de ontmoeting en investeren we op het tegengaan van eenzaamheid en polarisatie.

Met het ontwikkelplan voor het Innovatiekwartier Den Bosch (IKDB) en een nieuwe economische visie, bouwen we verder aan een economisch sterk en onderscheidend ’s-Hertogenbosch. Op het gebied van Datastad werken we onder andere met praktijklabs aan concrete data-toepassingen en we reserveren budget voor hackatons voor studenten en een platform voor open data. Een kersvers theater, nieuw cultuur- en atelier/broedplaatsen beleid en de gestarte verbouwing van Huis 73 geven een slinger aan de doorontwikkeling van de Cultuurstad van het Zuiden. In de komende periode werken we door op deze ambitie met de herhuisvesting van het Design Museum en een plek voor ‘urban’ in de Bossche Stadsdelta. Ook investeren we in capaciteit voor onze ambities op het gebied van cultuur. Onder andere om tot meer verbinding met het bedrijfsleven te komen. We zijn trots dat onze binnenstad op de 5e plek staat in de recente ranglijst van meest vitale binnensteden. Eén plek hoger bovendien, dan twee jaar geleden.

Met deze begroting investeren we ook in uitvoeringskracht. We maken ruimte voor extra capaciteit op veiligheid en op communicatie en participatie op het gebied van verkeersveiligheid en mobiliteit. We constateren op basis van het recente medewerkerbelevingsonderzoek dat onze organisatie gewaardeerd wordt, maar dat de werkdruk in de organisatie hoog is. Deze investeringen alleen zullen dat niet ineens wegnemen. We zijn ons hiervan bewust en we nemen de signalen uit het onderzoek serieus. Het betekent ook dat we blijvend scherp moeten zijn op realistische verwachtingen bij (nieuw) beleid en uitvoering.

Tot slot

‘Onzekerheid’ is een rode draad in bijna alle voorjaarsnota’s en begrotingen die we maakten in deze periode. Vaak gaat het dan om financiële onzekerheid, met name door besluitvorming – of gebrek daaraan – op rijksniveau. Maar we zien breder dat onduidelijkheid op rijksniveau, sociale en economische dynamiek of onvoorziene nieuwe werkelijkheden ons vaak voor nieuwe uitdagingen stelt. Denk bijvoorbeeld aan schaarste-vragen die ontstaan door krapte op de arbeidsmarkt, op het energienet, in stikstofruimte en in het vertrouwen in ‘de overheid’ en ‘de politiek’. De gemene deler is dat verdere ontwikkeling op deze vraagstukken lastig te voorspellen is en maar beperkt te beïnvloeden zijn vanuit (alleen) de gemeente. Tegelijkertijd raakt het wel de grote opgaven waarvoor we staan: betaalbaar wonen, zorgen voor gelijke kansen, bestaanszekerheid, klimaat en energie, toekomstbestendige zorg en ondersteuning, etc.

Onze strategie om met toenemende onzekerheid en dynamiek om te gaan is tweeledig. Allereerst stellen we onze antennes af op relevante nieuwe ontwikkelingen om tijdig mogelijke impact voor ’s-Hertogenbosch in kaart te brengen. En ten tweede houden we koers op de hoofdlijnen van ons bestuursakkoord. Een robuuste koers uitzetten en vasthouden geeft juist in dynamische en onzekere tijden houvast voor consistent, effectief en toekomst­bestendig handelen. Een basis voor afwegingen wat ons wel en niet raakt en hoe we daarmee om gaan.

Ons houvast is en blijft het bestuursakkoord en de daaruit volgende beleidskaders. Tegelijkertijd zien we steeds meer dat uitdagingen en ontwikkelingen die de schaduw verder en mogelijk ingrijpender vooruit werpen. Dat vraagt om een robuuste onderlegger voor de ontwikkeling van stad, wijken en dorpen op langere termijn. Tegen deze achtergrond, plus mogelijke ombuigingen die op ons afkomen, willen wij in het volgend voorjaar met u in gesprek over zo’n verhaal voor de toekomst van ’s-Hertogenbosch.